هر آنچه باید درباره دوران یائسگی بدانید

یک موج ناگهانی گرما، همراه با نوسانات خلقی را تصور کنید، که بدن شما را فرا می‌گیرد. شاید علائم دوران یائسگی را فقط با همین موارد شناخته باشید اما وقتی صحبت از معمای یائسگی می‌شود، این فقط نوک کوه یخ است. علائم دوران یائسگی، می‌تواند از گرگرفتگی تا بی‌خوابی متغیر باشد و عوارضی که به همراه دارد، به اندازه زنانی که آن را تجربه می‌کنند، متنوع است.

یائسگی فقط اتمام دوره قاعدگی نیست، بلکه یک دگردیسی عمیق است، که تمام جنبه‌های زندگی یک زن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. تقریباً 25 میلیون نفر سالانه یائسه می‌شوند بااین‌حال علیرغم اینکه مستقیما نیمی از جمعیت را تحت ‌تأثیر قرار می‌دهد، دانش و درک از یائسگی بسیار پایین است. برای بسیاری از افراد، یائسگی می‌تواند زمان فوق‌العاده دشواری باشد، زیرا اغلب با یک سری علائم جسمی و روانی همراه است، این موضوع علاوه‌بر عدم درک عمومی از آن‌چه تجربه یائسگی می‌تواند به‌دنبال داشته باشد، خواهد بود.

در این مقاله همه چیزهایی را که باید در مورد یائسگی بدانید، از جمله مراحل مختلف آن، علائم و عوارض دوران یائسگی در زنان را شرح خواهیم داد.

دوران یائسگی چیست؟

در ساختار فیزیکی هر زن، دو تخمدان به طور همزمان عمل می‌کنند و با ورود به دوران بلوغ، هر ماه یک تخمک آزاد می‌شود. پس‌از اتمام فرآیند تخمک‌گذاری توسط تخمدان‌ها و پایان دوره‌های قاعدگی، وارد مرحله‌ای به نام یائسگی می‌شوید. این اتفاق معمولا به صورت تدریجی و نه ناگهانی رخ می‌دهد. از چندین سال پیش از شروع یائسگی (که معمولا حدود ۴ سال پیش از آن آغاز می‌شود)، نظم دوره‌های قاعدگی به تدریج به هم می‌خورد و علائمی نظیر گرگرفتگی، تعریق شبانه و خشکی واژن آغاز می‌شود.

اما یائسگی چیست؟ این مرحله به معنای تمام‌شدن کامل دوره‌های قاعدگی به مدت حداقل یک سال متوالی است. در این مرحله، سیکل قاعدگی کاملا قطع می‌شود و زن وارد یک فاز جدید از زندگی خواهد شد. سنی که شما آن را تجربه می‌کنید، می‌تواند متفاوت باشد، اما یائسگی معمولا در اواخر دهه 40 یا اوایل 50 سالگی رخ می‌دهد.

دوران پیش یائسگی چیست؟

دوران پیش یائسگی به معنای در حوالی یائسگی است و به زمانی اشاره دارد که طی آن بدن شما گذار طبیعی به یائسگی را انجام می‌دهد که نشان‌دهنده پایان سال‌های باروری است. یائسگی در زنان در سنین متفاوتی رخ می‌دهد، مثلا برخی از زنان ممکن است دوران پیش از قاعدگی را در دهه 40 خود، با علائمی مانند بی‌نظمی قاعدگی تجربه کنند. اما بااین‌حال برخی از زنان در اواسط 30 سالگی نیز متوجه تغییرات مرتبط با یائسگی می‌شوند که در این حالت بهتر است از پزشک متخصص کمک بگیرند.

سطح استروژن، هورمون اصلی زنانه، در بدن شما در طول دوران پیش‌از یائسگی به‌طور سینوسی دچار افزایش و کاهش می‌شود. چرخه‌های قاعدگی شما، ممکن است طولانی یا کوتاه شوند. همچنین ممکن است علائم دوران یائسگی مانند گرگرفتگی، مشکلات خواب و خشکی واژن و همچنین عوارض دوران یائسگی در زنان را در این مدت تجربه کنید.

این دوران کی به پایان می‌رسد؟ زمانی‌که 12 ماه متوالی را بدون دوره قاعدگی پشت سر گذاشتید، رسما به یائسگی رسیده‌اید و دوره پیش‌از یائسگی به پایان رسیده است.

دوران یائسگی از چه سنی شروع میشود؟

حالا که به پاسخ سوال اصلی خود یعنی یائسگی چیست رسیده‌اید، وقت دانستن اطلاعات تکمیلی در مورد این دوران است. گذار به یائسگی اغلب بین سنین 45 تا 55 سالگی شروع می‌شود. دوران پیش یائسگی که در قسمت قبل در مورد آن توضیح دادیم  ممکن است حدود هفت تا 14 سال نیز به طول انجامد.

دوران یائسگی چقدر طول میکشد؟

همان‌طور که در ابتدای مطلب هم گفتیم، علائم یائسگی و عوارض دوران یائسگی در زنان فرد به فرد متفاوت است. یکی از مواردی که ممکن است در بین افراد مختلف متفاوت باشد، مدت زمان یائسگی است. این مدت زمان به عواملی مانند سبک زندگی، مانند سیگار کشیدن، سن شروع آن و نژاد و قومیت بستگی دارد.

دوران یائسگی چه علائمی دارد؟

در طول دوران یائسگی، ممکن است برخی تغییرات ظریف و برخی نه چندان ظریف در بدن شما رخ دهد که در ادامه این موارد را بررسی می‌کنیم:

پریودهای نامنظم

یکی از مهم‌ترین علائم دوران یائسگی پریودهای نامنظم است. وقتی صحبت از پریود نامنظم می‌کنیم، منظورمان مدت زمان پریود و میزان خونریزی آن است. به‌علاوه پریودنشدن در ماه‌هایی خاص نیز ممکن است، یکی از علائم دوران یائسگی باشد. مثلا اگر بین قاعدگی‌ها 60 روز یا بیشتر فاصله دارید، احتمالاً در اواخر یائسگی هستید.

گرگرفتگی و مشکلات خواب

دوران یائسگی و عوارض آن شامل موارد متعددی می‌شود که یکی از معمول‌ترین آن‌ها، گرگرفتگی بوده که شدت و اندازه آن متفاوت خواهد بود. مشکلات خواب، اغلب به دلیل گرگرفتگی یا تعریق شبانه است، اما گاهی اوقات خواب حتی بدون آن‌ها هم به خوبی گذشته نیست.

تغییرات خلق و خو

نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری یا افزایش خطر افسردگی ممکن است، در دوران پیش‌از یائسگی اتفاق بیفتد. البته علت این علائم می‌تواند به دلیل اختلال خواب همراه با گرگرفتگی هم باشد.

مشکلات واژن و مثانه

یکی از عوارض دوران یائسگی در زنان مشکلات مربوط به واژن و مثانه است. هنگامی که سطح استروژن کاهش می‌یابد، بافت‌های واژن ممکن است، قابلیت ارتجاعی خود را از دست بدهند و مقاربت را دردناک کنند و شما احساس سوزش و درد موقع نزدیکی کنید. استروژن پایین، همچنین ممکن است شما را در برابر عفونت‌های ادراری یا واژن آسیب‌پذیرتر کند.

کاهش باروری

با نامنظم‌شدن تخمک‌گذاری، توانایی شما برای باردارشدن کاهش می‌یابد. بااین‌حال، تا زمانی که شما پریود می‌شوید، بارداری همچنان امکان‌پذیر است. اگر می‌خواهید از بارداری جلوگیری کنید، تا زمانی‌که به مدت 12 ماه پریود نشده‌اید، یعنی به‌طور کامل یائسه نشدید، از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنید.

تغییرات دوران یائسگی

تغییرات دوران یائسگی، ناشی از تغییرات در هورمون‌ها اتفاق می‌افتد که برای برخی از زنان کاملا عادی و برای برخی دیگر کنار آمدن با این چالش‌ها دشوارتر است. درواقع عوارض دوران یائسگی در زنان برای بسیاری تبدیل به چالشی می‌شود که سبک زندگی آن‌ها را تغییر می‌دهد.

در واقع از هنگام بلوغ تا یائسگی، بدن زنان یک چرخه ماهیانه از تغییرات منظم هورمونی را دنبال می‌کند. میزان هورمون زنانه استروژن در روزهای اول هر چرخه افزایش می‌یابد که این امر باعث تحریک رشد تخمک و سپس‌ازادشدن آن از یک یا دو تخمدان می‌شود. پس‌از تخمک‌گذاری، استروژن همراه با هورمون دیگری به نام پروژسترون باعث ضخیم‌شدن و تقویت پوشش دیواره رحم می‌شود تا برای یک حاملگی احتمالی آماده شود. این هورمون‌ها در یائسگی مقدارشان کم شده که همین موضوع منجر به تغییراتی از جمله احتمال بارداری کم، تغییر در خلق و خو، پریودهای نامنظم و … می‌شود.

اختلالات دوران یائسگی

در سال‌های نزدیک به یائسگی، عملکرد تخمدان‌ها ضعیف و ناکارآمد شده که باعث بروز قاعدگی‌های نامنظم به همراه خونریزی‌های شدید می‌شود. در نهایت، تخمدان‌ها عملکرد خود را متوقف می‌کنند و قاعدگی‌ها نیز دیگر رخ نمی‌دهند. الگوی منظم تغییرات هورمونی که در هر چرخه قاعدگی قبلی رخ می‌داد، از بین می‌رود. به ویژه، میزان هورمون استروژن به طور سینوسی و نامنظم بالا و پایین می‌رود و باعث بروز مشکلاتی مانند داغ‌شدن، عرق شبانه و چندین مشکل دیگر می‌شود که جز عوارض دوران یائسگی در زنان شناخته می‌شوند.

ترشحات دوران یائسگی

زنانی که در دوران یائسگی هستند، معمولا به دلیل سطوح پایین استروژن، ترشحات واژن کمتری دارند. در زنانی که پیش‌از یائسگی هستند، داشتن تقریبا نصف تا یک قاشق چایخوری (2 تا 5 میلی‌لیتر) ترشحات سفید یا شفاف، غلیظ و عمدتا بدون بو، به صورت روزانه طبیعی است.

خطرات دوران یائسگی

پس‌از یائسگی، خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها در شما افزایش می‌یابد. به‌طور مثال خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی پس‌از یائسگی افزایش می‌یابد و این موضوع عمدتا به دلیل کاهش سطح استروژن اتفاق می‌افتد. پوکی استخوان هم از دیگر عوارض دوران یائسگی در زنان است که به‌ویژه در سال‌های نخست بعد از یائسگی، به دلیل از دست دادن تراکم استخوان معمول است.

البته دوران یائسگی و عوارض آن به همین جا ختم نمی‌شود، به‌طور مثال، دیگر عارضه‌ای که ممکن است زندگی یک خانم یائسه را تحت تاثیر قرار دهد، بی‌ اختیاری ادرار است. در واقع، از آن‌جایی که بافت‌های واژن و مجاری ادرار شما خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند، ممکن است تکرر ادرار و به‌دنبال آن ازدست‌دادن غیر ارادی ادرار (بی اختیاری فوری)، یا حتی ازدست‌دادن ادرار همراه با سرفه، خنده یا بلندکردن وسیله‌ای سنگین را تجربه کنید. درمان بی اختیاری ادرار یکی از مشکلاتی است که باید زودتر رسیدگی شود.

همچنین، خشکی واژن ناشی از کاهش تولید رطوبت و از دست دادن خاصیت ارتجاعی می‌تواند باعث ناراحتی و خونریزی خفیف در طول رابطه جنسی شود. افزایش وزن، دیگر خطری است که زنان در دوران یائسگی یا حتی پیش‌از یائسگی تجربه می‌کنند، زیرا متابولیسم در این زمان کند می‌شود.

یبوست دوران یائسگی

همان‌طور که تا این‌جا هم متوجه شده‌اید، یائسگی به دلیل کاهش هورمون‌های زنانه یعنی استروژن و پروژسترون اتفاق می‌افتد. این هورمون‌ها، روی بسیاری از نواحی بدن از جمله دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارند. یکی از عوارض دوران یائسگی در زنان، در نتیجه افت این هورمون‌ها به ویژه استروژن، به شکل یبوست خود را نشان می‌دهد. بااین‌حال، تغییرات در روتین روده، می‌تواند حتی قبل از یائسگی، در دوران پیش از یائسگی نیز شروع شود.

به‌علاوه استروژن، مسئول بسیاری از موارد، از جمله پایین نگه داشتن سطح هورمون کورتیزول بوده که با استرس مرتبط است. هنگامی که استروژن کاهش می‌یابد، سطح کورتیزول بالا می‌رود. این موضوع می‌تواند روند هضم را کند کرده و مدت زمان تجزیه‌شدن غذا را طولانی‌تر کند، که در نتیجه دفع مدفوع دشوارتر می‌شود.

از طرفی پروژسترون بسیار کم، می‌تواند باعث کند‌شدن روده بزرگ شود. هرچه ضایعات غذایی بیشتر در روده بزرگ شما باقی بماند، خشک‌تر می‌شود. به‌علاوه کاهش سطح استروژن و پروژسترون باعث بیشتر خشک‌شدن مدفوع هم خواهند شد. ضمنا از آن‌جایی‌ که برخی از زنان یائسه نیز دارای ضعف عضلات کف لگن هستند در نتیجه دفع مدفوع دشوارتر می‌شود.

ایا دوران یائسگی سردرد دارد؟

نوسانات استروژن ممکن است مسئول افزایش سردرد و میگرن در دوران پیش‌از یائسگی و یائسگی باشد. نشان داده شده است که کاهش استروژن در حوالی دوره قاعدگی شما، مسئول میگرن مرتبط با پریود است. سایر علائم یائسگی مانند اضطراب، کمبود خواب و گرگرفتگی و تعریق نیز می‌توانند در بروز میگرن‌های مکرر و شدید نقش داشته باشند.

چگونه گرگرفتگی دوران یائسگی را درمان کنیم

یکی از شایع‌ترین عوارض دوران یائسگی در زنان گرگرفتگی است که می‌توانید با برخی از راه‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم، آن را درمان یا حتی کنترل کنید.

• کاهش وزن
• مقابله با استرس
• خواب و استراحت
• ورزش
• رژیم غذایی مناسب
• دوش گرفتن با آب ولرم
• لباس مناسب
• استفاده از استخر
• دراز کشیدن
• طب سنتی
• هورمون درمانی

آزمایشات دوران یائسگی

آزمایش تشخیصی AMH، یک آزمایش خون موجود است که به تشخیص فاز یائسگی یا نزدیکی به آن در زنان کمک می‌کند. این آزمایش به ویژه برای زنانی که علائم پیش یائسگی را تجربه می‌کنند، مفید است. برای اطمینان از واردشدن به فاز یائسگی، پزشک می‌تواند آزمایش خونی برای اندازه‌گیری سطوح هورمون‌های خاص، از قبیل FSH و استرادیول توصیه کند.

آزمایش‌های خون برای تأیید یائسگی شامل تست‌های عملکرد تیروئید، چربی خون، عملکرد کبد، عملکرد کلیه و اندازه‌گیری هورمون‌های تستوسترون، پروژسترون، پرولاکتین، استرادیول، و گنادوتروپین نیز می‌شوند.

چگونه دوران یائسگی را عقب بیندازیم

برای جلوگیری از یائسگی، راهکارهایی مانند رژیم غذایی متناسب، مصرف مکمل‌های غذایی، پرهیز از کافئین، فعالیت‌های ورزشی و به‌طور کل مدیریت سبک زندگی می‌تواند به شما کمک کند. ولی بهتر است در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.

نکات دوران یائسگی

خوب غذاخوردن، ورزش و مراقبت از سلامت روانی می تواند به رفع علائم یائسگی یا حتی پیش‌از یائسگی کمک کند. اما بایدها و نبایدهای دوران یائسگی شامل مواردی می‌شود که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

بایدها

• به اندازه کافی استراحت کنید، رعایت برنامه خواب منظم بسیار اهمیت دارد.
• رژیم غذایی سالم را فراموش نکنید.
• برای حفظ سلامت استخوان‌ها از غذاهای غنی از کلسیم مانند شیر، ماست و کلم‌پیچ استفاده کنید.
• به‌طور منظم ورزش کنید، سعی شود ورزش‌هایی که پایین‌تنه شما را درگیر می‌کنند مانند راه‌رفتن، دویدن یا رقصیدن را بیشتر در برنامه ورزشی خود بگنجانید.
• کارهای آرامش‌بخش مانند یوگا یا مدیتیشن انجام دهید.
• با افراد دیگری مانند خانواده، دوستان یا همکاران صحبت کنید.
• قبل از مصرف مکمل‌های گیاهی یا داروهای مکمل با پزشک مشورت کنید.

نبایدها

• سیگار نکشید
• بیش از حد مجاز الکل مصرف نکنید.

سخن پایانی

در دنیای پر سرعتی که ما در آن زندگی می‌کنیم، اطلاع از مراحل حیاتی زندگی ضروری است. ما در این مقاله سعی کردیم تمام اسرار مربوط به یائسگی را برای شما فاش کنیم. به‌علاوه یک راهنمایی نهایی برای هر کسی که در این مرحله طبیعی زندگی قرار دارد را ارائه دهیم.

این مقاله به جزئیات پیچیده یائسگی می‌پردازد و تغییرات فیزیکی و احساسی را که زنان ممکن است در این دوره تجربه کنند را روشن می‌‍‌کند. اما این همه ماجرا نیست، با ارائه نکات و ترفندهای عملی، تمام تلاش خود را خواهیم کرد تا شما این دوره را ساده‌تر بگذرانید.

سوالات متداول

در ادامه به پاسخ سوالات پیرامون این مطلب خواهیم پرداخت.

در دوران یائسگی امکان بارداری وجود دارد؟

 باردارشدن در دوران یائسگی با این‌که محتمل بوده، اما غیر ممکن هم نیست. بااین‌حال، پس‌از 35 سالگی، باروری شروع به کاهش می کند و طبق مطالعات اخیر، کمتر از 1 زن از هر 100 زن، به طور طبیعی بالای 50 سال باردار می‌شوند.

در دوران یائسگی چه غذاهایی بخوریم؟

بهتر است حداقل یک یا دو بار در هفته از وعده‌های غذایی حاوی ماهی، آجیل، لوبیا یا حبوبات استفاده کنید. حداقل چهار تا پنج وعده آجیل بدون نمک در هفته بخورید. به‌علاوه مصرف قندهای تصفیه‌شده مانند شیرینی، کیک و نوشابه را کاهش دهید.

در دوران یائسگی چه ویتامین های مورد نیاز است؟

ویتامین A، ویتامین B6 و B12، ویتامین K، ویتامین C، کلسیم، ویتامین D، امگا 3 ازجمله ویتامین‌های مورد نیاز شما در این دوران هستند.