یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که هر زنی می‌تواند آن را تجربه کند، بارداری و زایمان است. بدن در طول دوره‌ی 9 ماهه‌ی بارداری تغییرات زیادی را تجربه می‌کند تا بتواند بستر رشد یک موجود زنده‌ی دیگر در آن را فراهم کند. هرکدام از ارگان‌ها در بدن مادر دچار تغییراتی می‌شوند و مثانه هم مستثنی نیست.
فشاری که به دلیل رشد جنین در طول دوره‌ی بارداری به مثانه وارد می‌شود، باعث بروز بی اختیاری و تکرر ادرار در بارداری در زنان می‌شود. این موضوع به قدری شایع است که حدود نیمی از زنان باردار در سه ماهه‌ی دوم و سوم از آن رنج می‌برند. با توجه به میزان شیوع و البته ناخوشایند بودن این تجربه، در این مقاله می‌خواهیم اطلاعات کاملی در مورد دلایل و درمان بی اختیاری ادراری در بارداری را بررسی کنیم.
بی اختیاری ادرار در بارداری نشانه چیست؟
همان‌طور که در بالا گفتیم آن‌چه در دوران بارداری خود را به شکل بی اختیاری ادرار یا حتی تکرر ادرار نشان می‌دهد، بر اثر فشاری است که به مثانه وارد می‌شود. مثانه دقیقا بالای استخوان‌های لگن قرار گرفته و توسط عضلات کف لگن حمایت می‌شود. در دوران بارداری، فشار ناشی از رشد جنین، باعث می‌شود عضلات لگن نتوانند کاری که باید را به‌درستی انجام دهند. عمدتا زنان در سه ماهه‌ی اول، این تغییرات را حس می‌کنند و ممکن است علائم با رشد جنین بیشتر شود. اما نشانه‌های بی اختیاری و تکرر ادرار در بارداری چه مواردی می‌شوند؟
- ادرارکردن هنگام عطسه، سرفه، خنده یا حتی فعالیت بدنی شدید
- احساس میل ناگهانی به ادرارکردن و ناتوانی در کنترل آن
- تکرر ادرار
- چکیدن قطراتی از ادرار، پیش‌از رسیدن به دستشویی
علت بی اختیاری ادرار در بارداری چیست؟
در طول بارداری، بدن تغییراتی را تجربه می‌کند که برای رشد جنین مناسب است ولی برای مثانه چندان مناسب نیست. رحم پشت مثانه قرار دارد و رشد جنین باعث فشار به مثانه خواهد شد. علاوه‌بر این فشار، تغییرات هورمونی هم در این دوران، از جمله دلایل بی اختیاری ادرار در بارداری است. تغییرات هورمونی در دوران بارداری، که به معنی افزایش پروژسترون است، باعث می‌شود عضلات کف لگن منعطف‌تر شوند. یعنی همان عضلاتی که قرار است به مثانه کمک کنند تا ادرار را در خود نگه دارد، به دلیل منعطف‌شدن، که پیش‌زمینه‌ی آمادگی برای وضع حمل و بیرون‌آمدن بچه است، منجر به بی اختیاری ادرار در این دوران می‌شود.
یکی دیگر از دلایل بی اختیاری ادرار در بارداری که توسط متخصصان تشخیص داده شده، زایمان طبیعی است. زایمان طبیعی به 3 طریق ممکن است منجر به بی‌اختیاری ادرار شود:
- آسیب در حین زایمان: گاهی اوقات، زایمان طبیعی می‌تواند به عضلات کف لگن، مقعد و همچنین اعصاب لگنی آسیب برساند.
- آسیب به دلیل فشار دادن طولانی‌مدت: فشار دادن طولانی مدت در حین زایمان طبیعی نیز می‌تواند احتمال آسیب به اعصاب لگن را افزایش دهد.
- افتادگی اندام لگنی: عضلات لگن ممکن است در طول بارداری یا زایمان طبیعی آن‌قدر ضعیف شوند که دیگر نتوانند از اندام‌هایی که باید حمایت کنند. به‌عنوان مثال، مثانه ممکن است دچار افتادگی شود که همین موضوع هم می‌تواند دلیلی برای مشکلات بی اختیاری و تکرر ادرار در بارداری شود.
البته این بدین معنی نیست که ما تاکیدی روی انجام سزارین داریم. در واقع بهترین حالت زایمان، زمانی رخ می‌دهد که شما بهترین پزشک متخصص زنان در حوزه‌ی خدمات درمانی زنان را پیدا کنید. در این حالت می‌توانید از روال درمانی خود کاملا مطمئن باشید.
جلوگیری از بی اختیاری ادرار در بارداری
اگر بخواهیم با شما صادق باشیم هیچ راه ساده‌ای برای جلوگیری از بی اختیاری و تکرر ادرار در بارداری وجود ندارد. بااین‌حال ایجاد تغییر در سبک زندگی یعنی رژیم غذایی مناسب، انجام تمرینات ورزشی مناسب و انجام تمریناتی موسوم به کگل که اتفاقا تمرینات ساده‌ای هم هستند، می‌توانند در جلوگیری از بی اختیاری ادرار در بارداری کمک کنند.
درمان بی اختیاری ادرار در بارداری
شما با انجام برخی از کارها می‌توانید مثانه را در این دوران راحت‌تر کنترل کنید. یکی از مهم‌ترین راه‌هایی که پزشکان برای رفع بی اختیاری ادرار حتی در بارداری پیشنهاد می‌دهند انجام تمریناتی موسوم به کگل (Kegel) است. انجام این تمرینات با تمرکز بر ماهیچه‌ی کف لگن، آن‌ها را تقویت کرده تا از این طریق مثانه راحت‌تر کنترل شود.
در کنار انجام این تمرینات، ایجاد تغییراتی در سبک زندگی نیز می‌تواند در درمان بی اختیاری ادراری در بارداری موثر باشد. این تغییرات عبارتند از:
- در این دوران سعی کنید نوشیدنی‌های حاوی کافئین را به آب تغییر دهید. از خوردن الکل یا نوشیدنی‌های گازدار پرهیز کرده و غذاهای تند را از رژیم غذایی خود حذف کنید. همچنین بهتر است مصرف مایعات را در شب محدود کنید تا در طول زمان استراحت شبانه، نیازی به رفتن به سرویس بهداشتی نداشته باشید.
- گنجاندن غذاهای پرفیبر به شما کمک می‌کند تا دچار یبوست نشوید. یبوست به دلیل فشار برای دفع، می‌تواند عاملی برای آسیب به مثانه و در نتیجه بی اختیاری ادرار و تکرر در بارداری شود.
علاوه‌بر این کارها، باید بدانید که مواردی مانند وزن زیاد و سن هم می‌توانند در بالابردن احتمال ابتلا به بی اختیاری و تکرر ادرار در بارداری موثر باشد.
در کنار همه‌ی این موارد که گفتیم، بهتر است بدانید مهم‌ترین مسئله‌ای که باید از آن آگاه باشید این است که شما در این دوران تنها نیستید. درست است که بی اختیاری ادرار ناخوشایند است ولی بدانید یک اتفاق طبیعی است که می‌توانید آن را کنترل کنید. در نهایت استفاده از پدهای روزانه هم می‌تواند در بهتر گذراندن این دوران به شما کمک کند.
تمرینات کگل چگونه انجام می شوند؟
احتمالا یکی از سوالات مهمی که برایتان ایجاد شده این است که این تمرینات کگل چه مواردی هستند؟ انجام این تمرینات بسیار ساده هستند و به شما کمک می‌کنند تا عضلات کف لگن را که مسئول کنترل ادرار در مثانه هستند را تقویت کنید. انجام این تمرینات چطور امکان‌پذیر است؟ به سادگی! فرض کنید می‌خواهید جریان ادرار را متوقف کنید؛ وقتی می‌خواهید این کار را انجام دهید شما در واقع عضلات کف لگن خود را منقبض می‌کنید. همین تمرین ساده یک راه تقویت عضلات کف لگن و یکی از راه‌های جلوگیری از بی اختیاری ادرار است. انجام این تمرین ساده که هیچ‌کس هم متوجه آن نخواهد شد، بعد از زایمان هم به بهبود سریع‌تر عضلات کف لگن و پرینه منجر خواهد شد.
با این‌که در ظاهر، این تمرین ساده است ولی شما برای انجام این تمرین نیاز به آموزش عملی دارید که متخصص زنان و زایمان این آموزش را به شما می‌دهد. شما در این آموزش عضلات کف لگن خود را پیدا کرده و یاد می‌گیرید بدون درگیرکردن سایر اندام‌ها یا حبس نفس، عضلات را منقبض کنید. انجام منظم تمرینات کگل کلید تقویت عضلات کف لگن است. بهتر است تمرینات را به‌صورت منظم انجام دهید و در مورد میزان تکرار با پزشک خود مشورت کنید.
آیا بی اختیاری ادرار در بارداری خطرناک است؟
این عارضه با وجود این‌که بسیار شایع و البته ناخوشایند است ولی عمدتا خطرناک نیست و به سبب شرایط موقتی زایمان ایجاد می‌شود. بااین‌حال در صورت ابتلا به این عارضه بهتر است هرچه سریع‌تر با پزشک خود مشورت نموده و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید. در واقع بی اختیاری ادرار در بارداری مانند عفونت قارچی واژن خطرناک نیست. البته این بدین معنی نیست که نباید پیگیر رفع این مشکلات شد. به‌طور مثال در همین مورد شما برای درمان عفونت قارچی واژن در بارداری باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
سخن پایانی
بی اختیاری و تکرر ادرار در دوران بارداری امری متداول است که می‌تواند بر تجربه زنان باردار تأثیرگذار باشد. این مشکلات معمولاً ناشی از فشاری است که رحم به مثانه وارد می‌کند.
اگرچه این وضعیت معمولا ناخوشایند است، اما برای بسیاری از زنان پس‌از زایمان این موضوع رفع می‌شود. برای مدیریت این مشکلات، زنان باردار می‌توانند از تکنیک‌های تقویت عضلات لگنی و تغذیه مناسب بهره ببرند. همچنین، مشاوره با پزشک در مورد درمان‌های امکان‌پذیر و اقدامات پیشگیرانه نیز مهم است. به طور کلی، با توجه به این که بی اختیاری و تکرر ادرار بارداری یک اتفاق طبیعی است، مدیریت مناسب و مشاوره پزشکی ممکن است به بهبود و کاهش این عارضه کمک کند.
سوالات متداول
آیا بی اختیاری ادرار در بارداری طبیعی است؟
بله بی اختیاری ادرار یک عارضه‌ی شایع در زنان باردار است که تقریبا نیمی از آن‌ها در سه ماهه‌ی دوم و سوم تجربه می‌کنند.
مشکلات مرتبط با کنترل مثانه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
همان‌طور که گفتیم بی اختیاری ادرار یکی از مشکلات شایع در میان زنان باردار است بااین‌حال اگر این مشکلات بعد از زایمان هم ادامه‌دار باشد باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک عمدتا با انجام برخی از آزمایش‌ها مانند نمونه ادرار، آزمایش بی‌اختیاری استرسی و انجام سونوگرافی، سیستوسکوپی و اورودینامیک مشکلات مرتبط با مثانه را تشخیص می‌دهد.
دیدگاهتان را بنویسید